Thuộc chương trình khoa học cấp nhà nước KX.04

Chủ nhiệm đề tài: TS. Thang Văn Phúc

Thư ký đề tài: TS. Nguyễn Minh Phương

Năm đăng ký: 2001

Năm nghiệm thu: 2005

1. Tính cấp thiết của đề tài

Xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân đặt ra yêu cầu cải cách, đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động, nâng cao năng lực và hiệu quả của bộ máy nhà nước. Đó không chỉ là đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của Quốc hội, bảo đảm thực hiện đúng, đủ và kịp thời các quyền hạn, nhiệm vụ do Hiến pháp, pháp luật quy định; cải cách nền hành chính và tư pháp theo hướng trong sạch, vững mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại hoá, mà còn là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức trong sạch, vững mạnh, có đủ phẩm chất, năng lực, thực sự trở thành công bộc của dân, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển đất nước.

Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, hội nhập kinh tế quốc tế, nhất là yêu cầu của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay còn nhiều hạn chế, bất cập. Vì vậy, nhiệm vụ hàng đầu là phải xây dựng cho được đội ngũ cán bộ, công chức của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở, đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu, bảo đảm về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, giỏi về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ. Đồng thời phải hình thành một khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của cán bộ, công chức, trong đó xác định rõ quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm cũng như các điều kiện bảo đảm cho việc thực thi công vụ; xây dựng cơ chế quản lý cán bộ, công chức phù hợp với nền hành chính hiện đại. Đó là nhu cầu rất cấp thiết và cũng chính là nhiệm vụ của đề tài: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân”.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Để phục vụ công cuộc đổi mới của đất nước đã có nhiều chương trình, đề án nghiên cứu tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ, công chức như: về chiến lược cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Nghị quyết Trung ương 3 (khoá VIII); chương trình nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước trong chương trình tổng thể cải cách nền hành chính nhà nước giai đoạn 2001 - 2010.

Đồng thời, dưới góc độ nghiên cứu khoa học đã có một số đề tài, công trình từ cấp cơ sở đến cấp nhà nước tiếp cận vấn đề cán bộ, công chức từ những phương diện và phạm vi khác nhau. Cũng đã có một số chuyên đề nghiên cứu về tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức và tìm hiểu kinh nghiệm xây dựng nền công chức, công vụ của các nước trên thế giới phục vụ trực tiếp cho công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực cán bộ, công chức.

 Những công trình này đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác cán bộ trong tình hình mới. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu đó chủ yếu tiếp cận vấn đề về mặt phương pháp luận, quan điểm, nguyên tắc của công tác cán bộ hoặc là tập trung vào mục tiêu xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp trong hệ thống chính trị, chưa đi sâu vào việc luận chứng một cách toàn diện cơ sở lý luận - thực tiễn và đề xuất phương hướng, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

a) Mục tiêu

Xây dựng các luận cứ khoa học phục vụ công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của dân, do dân, vì dân, giai đoạn 2001-2010.

b) Nhiệm vụ

- Xác định rõ vị trí, vai trò của đội ngũ cán bộ, công chức và đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân đối với đội ngũ cán bộ, công chức.

- Phân tích đặc điểm, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức và hệ thống thể chế quản lý đội ngũ cán bộ, công chức ở nước ta hiện nay.

- Tìm hiểu, vận dụng kinh nghiệm của các triều đại phong kiến Việt Nam trong việc lựa chọn, tuyển dụng quan chức và của một số nước trên thế giới trong việc xây dựng đội ngũ công chức nhà nước.

- Hệ thống hoá các quan điểm, nguyên tắc của Đảng Cộng sản Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ.

- Xác định hệ thống các yêu cầu, cơ cấu, tiêu chuẩn của từng loại cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

- Đề xuất, kiến nghị phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, quản lý, sử dụng, khen thưởng, kỷ luật, tiền lương, chế độ đãi ngộ… cho các loại cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

3. Những đóng góp mới của đề tài

- Hệ thống hoá, đánh giá đặc điểm và thực trạng của đội ngũ cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị ở nước ta từ Trung ương đến cơ sở.

- Luận chứng cơ sở lý luận - thực tiễn xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

- Đề xuất các kiến nghị, giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.

4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của đề tài

Đề tài dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng về xây dựng hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước. Đề tài cũng đã tham khảo, tiếp cận một số lý thuyết hiện đại về phát triển và quản lý nguồn nhân lực của các nhà khoa học quản lý trên thế giới, đồng thời kế thừa các kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học trong nước và số liệu điều tra của các cơ quan quản lý cũng như trực tiếp điều tra, khảo sát về thực trạng của đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay. Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng là: phân tích, so sánh, tổng hợp, lôgích, lịch sử, điều tra xã hội học, hội thảo, tọa đàm, phỏng vấn các chuyên gia và các phương pháp chuyên ngành khác.

5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài

Kết quả nghiên cứu của đề tài là cơ sở lý luận - thực tiễn của việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân, đồng thời, phục vụ trực tiếp cho công tác hoạch định chiến lược, chính sách phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, góp phần củng cố, hoàn thiện hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

6. Kết cấu của đề tài

Báo cáo tổng quan của đề tài bao gồm: ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung được chia thành 2 phần (12 chương).

 Phần thứ nhất: Cơ sở lý luận xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân  

Chương 1: Những yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân đối với đội ngũ cán bộ, công chức.  

Chương 2: Kinh nghiệm tuyển chọn và sử dụng quan lại trong lịch sử Việt Nam.        

Chương 3: Kinh nghiệm xây dựng đội ngũ công chức của một số nước trên thế giới.   

Chương 4: Tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ.  

Chương 5: Quan điểm và nguyên tắc chỉ đạo đổi mới cán bộ và công tác cán bộ của Đảng ta.     

Phần thứ hai: Phương hướng và giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân 

Chương 1: Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức và thể chế quản lý cán bộ, công chức hiện nay.    

Chương 2: Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức các cơ quan đảng, đoàn thể nhân dân đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Chương 3: Xây dựng đội ngũ cán bộ dân cử đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 

Chương 4: Xây dựng đội ngũ công chức hành chính đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Chương 5: Xây dựng đội ngũ cán bộ, viên chức trong một số lĩnh vực sự nghiệp, dịch vụ công.

Chương 6: Xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 

Chương 7: Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.